Ochtendkoorts
Ochtendkoorts veroorzaakte op de London Book Fair bij veel uitgevers een sterk verhoogde temperatuur. Allemaal stonden ze te springen om ‘één van de betoverendste liefdesgeschiedenissen van de 20e eeuw’ uit te mogen geven. Iets minder ‘betovering’ en iets meer ‘onttovering’ had een nóg betere roman opgeleverd.
Naar het schijnt sloegen uitgevers elkaar op de London Book Fair vorig jaar net niet de kop in om de rechten op het romandebuut Ochtendkoorts van de Hongaarse filmregisseur Péter Gárdos te verwerven. Gárdos was op dat moment bezig met de verfilming van zijn boek; vermoedelijk zagen al die uitgevers ‘commercieel potentieel’ in een kruisbestuiving tussen ‘een prachtig liefdesverhaal’ op het witte doek en op papier.
Vlak na de Tweede Wereldoorlog werden heel wat Holocaustoverlevenden verscheept naar opvangkampen in Zweden, om er te herstellen en aan te sterken. Een van hen is Miklós, een 25-jarige Hongaarse overlevende van Bergen-Belsen. Hij heeft tbc en krijgt van de behandelende arts te horen dat hij maximaal nog een half jaar te leven heeft. Miklós hoopt nog een lief te vinden voor hij sterft en schrijft een identieke brief naar 117 Hongaarse vrouwen die net als hij een kamp overleefd hebben en nu in Zweden verblijven. Honderden kilometers verder leest Lili zijn brief. Uit verveling schrijft ze hem terug. Met elke brief die ze van dan af naar elkaar schrijven, groeit hun verliefdheid.
In Ochtendkoorts vertelt Péter Gárdos het liefdesverhaal van zijn eigen ouders. Vlak nadat zijn vader Miklós, in Hongarije een bekend journalist, in 1998 stierf, kreeg hij van zijn moeder twee pakketjes met brieven die ze tussen september 1945 en februari 1946 naar elkaar verstuurd hadden. ‘Je vader heeft me met zijn brieven verleid’, zei ze. Ideale grondstof voor een prachtig verhaal over liefde, moet Péter Gárdos terecht gedacht hebben. Alleen hebben de twee tortelduiven van dienst afgrijselijke dingen meegemaakt die in Gárdos’ roman totaal irrelevant lijken te zijn. Een paar zinnen wijdt hij aan de kampgruwel: trefzekere penseelstreken die de deur naar de waanzin een halve bladzijde lang op een kier zetten. Waarna de schrijver die deur meteen weer dicht trapt, om vervolgens het blik ‘humor’ open te trekken, waardoor Ochtendkoorts bijwijlen ondraaglijk licht wordt.
In een van zijn brieven schreef Miklós dat hij een idee had voor een roman over ‘de gemeenschappelijke verschrikking’ van de treinreis naar de Duitse kampen. Op het einde van Ochtendkoorts vraagt Péter Gárdos zich af waarom zijn vader dat boek nooit geschreven heeft. Jammer dat er in zijn eigen roman niet veel terug te vinden is van de sporen die die treinreis bij zijn ouders nagelaten moet hebben.
Ochtendkoorts is geen slechte roman, maar is soms iets te veel La vita è bella en ruikt af en toe iets te hard naar wat Björn Soenens ‘constructieve epiek’ zou noemen.
Péter Gárdos
De in Boedapest geboren Péter Gárdos (°1948) is in zijn thuisland Hongarije een gerespecteerd filmregisseur. Hij maakte meer dan zeventig films, zowel documentaires als kort- en langspeelfilms. Zijn werk werd bekroond met meer dan twintig internationale prijzen, waaronder de publieksprijs van het Montreal Film Festival en ‘The Golden Hugo’ van het Chicago Film Festival.
Ochtendkoorts, Péter Gárdos, Ambo/Anthos (oorspronkelijke titel: Hajnali láz), 286 blz., 19,99 euro
© Jan Stevens