Stress in de City

Een paar maanden geleden voorspelde JP Morgan dat er als gevolg van de kredietcrisis dit jaar 20.000 banen verloren zullen gaan in de Londense City. Een paar weken voor het dreigende bankroet van het Amerikaanse Lehman Brothers trok het beurshuis haar voorspelling op tot 40.000. Is de onrust bij de investmentbankiers na het Lehmandebacle omgeslagen in blinde paniek? Vacature trok naar de City en mat de temperatuur in het financiële centrum van Europa.

  

Het lijkt een ochtend zoals alle andere in de City. De straten in het hart van Londen zien zwart van de koffieslurpende heren en dames in maat- en mantelpak, op weg naar hun chique bankkantoren in de Square Mile. Op weg om weer een dag flink geld te gaan verdienen door met aandelen te jongleren, overnames te bekokstoven, vermogens te beheren en min of meer berekende financiële risico’s te nemen. Tenminste, zo zou het toch moeten zijn, en zo is het ook jaren geweest, maar na alle onheilsberichten van de voorbije maanden, zijn ochtenden zoals deze misschien wel louter schijn. Want sinds het losbarsten van de kredietcrisis in juli vorig jaar zouden volgens de geruchtenmolen de Londense investmentbanken al minstens 15.000 mensen op straat gezet hebben. Volgens diezelfde geruchtenmolen scheert de stress onder zakenbankiers sinds augustus 2007 nooit geziene toppen, en moet de politie ’s avonds laat uitrukken om overspannen, met elkaar op de vuist gaande dronken bankiers tot de orde te roepen.

“In het verspreiden van roddels en geruchten zijn Londense zakenbankiers meesters”, zegt Alexander Vangrieken, verantwoordelijke Japanese Equity Sales bij de financiële afdeling van KBC in Old Broad Street. “Ze staan continu met elkaar in contact via het internet. Ze spreken met hun klanten, die op hun beurt praten met een paar brokers… De City is een vruchtbare bodem voor geroddel. Als het minder goed gaat, nemen die geruchten soms hallucinante vormen aan. Zo wordt er verteld dat liefjes van getrouwde bankiers schrik hebben om gedumpt te worden omdat hun minnaars door de crisis minder geld vangen. En dan zijn er de voorspellingen dat tegen het einde van het jaar 40.000 mensen op straat zullen staan.”

 

Black Monday

Maandag, 15 september 2008. De Amerikaanse investmentbank Lehman Brothers vraagt uitstel van betaling aan. De woekerende kredietcrisis heeft de bank compleet onderuit gehaald. De Fed, de Amerikaanse centrale bank, weigert om een helpende hand uit te steken, met als gevolg dat het 150 jaar oude Lehman op een bankroet afstevent. Wereldwijd staan 26.600 jobs op de helling, waarvan 4000 in Londen. Diezelfde Black Monday ontsnapt branchegenoot Merrill Lynch, de nummer drie onder de Amerikaanse zakenbankiers, ternauwernood aan hetzelfde horrorscenario. Op de valreep wordt ze overgenomen door Bank of America.

 

“De dagen na 15 september was er in de City flink wat leven in de brouwerij”, zegt Alexander Vangrieken. “Het contrast met de voorbije relatief kalme zomer kon niet groter zijn.”

Heerst er nu paniek onder de Londense zakenbankiers? “Paniek is een groot woord. Alle bankiers hebben wel even nagekeken hoe groot hun connecties met Lehman Brothers zijn. Ik verkoop Japanse aandelen; bij mij vind je geen Lehman terug. Bij bankiers die leningen voor bedrijven financieren, kunnen er wel nog ‘Lehmanlijken’ uit de kast vallen, want dat soort leningen wordt altijd opnieuw ‘verpakt’. Wij ondervinden nu wel hinder van de ban die er gelegd is op het shorten – of het speculeren op een waardedaling – van financiële aandelen. En dat is natuurlijk te begrijpen, want anders riskeren de grote investeringsbanken nog verder de diepte ingeduwd te worden.”

Na 15 september werd het wereldwijde financiële landschap in een week tijd hertekend. Vangrieken: “Zoiets hadden we nog nooit meegemaakt. Voor een vergelijkbare crisis moet je teruggaan tot 1929. Het Lehmandebacle heeft alles in een stroomversnelling doen terechtkomen. Ik benijd de mensen niet die voor Lehman werken, maar het is toch ook merkwaardig om te zien hoe alles zich weer aan het herstellen is. Zo is een groot deel van Lehmans equity business overgenomen door Nomura, een Japans huis. Een andere Japanse bank, Mitsubishi UFJ Financial Group, heeft dan weer 21% van de aandelen gekocht van Morgan Stanley. Japanse banken zijn gespaard gebleven van de crisis; zij kunnen nu voor een appel en een ei interessante onderdelen opkopen. Wall Street zoals we het kenden, bestaat niet meer. Goldman Sachs en Morgan Stanley zijn niet langer investmentbanken, maar ‘gewone banken’. Niets is nog zoals het was.”

Ook niet in de City? “Zeker niet. Halifax Bank of Scotland (HBos) is overgenomen door Lloyds TSB – dat was in normale omstandigheden nooit gebeurd – het was tot voor een paar weken zelfs niet toegestaan.”

Staan er nu nog meer jobs op de tocht? “Er wordt gesneden in de tewerkstelling. Maar of het zo massaal is als de geruchten ons willen doen geloven, durf ik toch te betwijfelen. Hier bij KBC zijn er 20 van de 600 medewerkers bedankt voor bewezen diensten. Eerst zijn we op zoek gegaan of we mensen in een andere afdeling van de bank konden tewerkstellen. Finaal hebben we drie procent van het totale bestand moeten ontslaan, terwijl geruchten de ronde doen dat elke bank nu minstens twintig procent aan de deur zet. Het is natuurlijk wel zo dat de Britse afdeling van KBC meer inhoudt dan louter investmentbankieren. Wij hebben de mogelijkheid om personeel naar onze andere bankactiviteiten te verschuiven – pure investmentbanken niet. In goeie jaren groeit de financiële sector altijd heel hard. Dan heb je veel mankracht nodig. De voorbije jaren zijn er dan ook tienduizenden banen bijgekomen. Nog niet zo lang geleden werkten er minder dan 300.000 mensen in de City, nu zijn het er 50.000 meer. Het gaat nu minder, dus wordt er gesaneerd.”

 

Mediahype

We bellen aan bij het hoofdkwartier van de London Investment Banking Association (LIBA). Het 18^e-eeuwse herenhuis op Frederick’s Place staat in de steigers voor een groot onderhoud. Een bordje op de gevel herinnert aan de tijd dat Benjamin Disraeli – schrijver, medestichter van de Conservative Party en tweemaal premier van Groot-Brittannië – hier op nummer 6 in 1821 als advocaat werkte. Disraeli is de man van de gevleugelde uitspraak: “There are three kinds of lies: lies, damned lies and statistics.”

 

Directeur Paul Martin verwelkomt ons, en waarschuwt ons meteen dat we van hem geen straffe quotes over zijn sector mogen verwachten. “Als belangengroep van de belangrijke investmentbanken in Londen voert LIBA discretie hoog in het vaandel. Ik wens niet mee te doen aan de mediahype die nu rond de crisis in onze sector gevoerd wordt.”

Hoezo? Is er dan helemaal geen crisis? “Toch wel. Er worden miljarden dollars afgeschreven. Maar er is geen sprake van paniek.”

Hoeveel omzet draait de Londense investmentbanksector? Paul Martin: “Daar houden we geen statistieken over bij. Als je dat te weten wil komen, moet je de cijfers bij elke bank apart opvragen. Het gaat zeker over triljarden. Investmentbankiers zijn de geldmakers van deze wereld. Sommigen zijn gespecialiseerd in kredieten, andere in commerciële financiering, nog andere in corporate finance of private finance management. De grootste investmentbank is zonder enige twijfel Citigroup.”

En ook die zou in grote moeilijkheden zitten? Paul Martin: “Dat wordt verteld. Zij zijn actief op vele gebieden. Sommige afdelingen maken verlies. Dat zorgt ervoor dat ze alert moeten zijn, en dat ze oplossingen moeten zoeken. De belangrijkste oorzaak voor hun problemen ligt natuurlijk in de kredietcrisis, want er zijn nauwe financiële banden tussen het Verenigd Koninkrijk en de VS. De media rapporteren graag over de banen die nu verloren zouden gaan in onze sector. Dat is louter paniekvoetbal. Alle financiële ondernemingen hebben te kampen met afdelingen die in min of meerdere mate getroffen zijn door de slechtere economische toestand. Het is niet meer dan normaal dat ze nadenken over reorganisaties. Ik hoor dat mensen binnen hun firma vaak aan de slag kunnen in een andere afdeling. Er worden niet significant minder nieuwe mensen aangenomen. In het verleden gebeurde dat in crisissituaties wel. Toen was er altijd een aanwervingstop. Dat hoor ik nu niet. Er wordt wél nog gerekruteerd, vooral voor de winstgevende activiteiten.”

 

Gouden tijden

Wordt er echt nog gerekruteerd? We vragen het aan Ivor Lloyd-Rees en Sam Tiernan, consultants bij Alan Mitchell, een headhunters- en rekruteringsbureau gespecialiseerd in investmentbanken en –bankiers. “Het klopt dat we nog nieuwe mensen voor financiële ondernemingen aanwerven”, zegt Ivor terwijl hij thee inschenkt. We zitten in het vergaderzaaltje van Alan Mitchell aan Austin Friars, met zicht op de Nederlandse Hervormde Kerk. Ivor omschrijft Alan Mitchell als een ‘boutique recruitment consultancy’. “Onze cliënten zijn de kleinere investmentbanken, de zogenaamde ‘boutiquebanken’. Als we de kranten moeten geloven, zitten Londen en de wereldwijde investmentbankgemeenschap in een zware crisis. Ik kan niet ontkennen dat we de laatste tijd een serieuze instroom hebben van werkzoekenden die bij een grootbank gewerkt hebben. Grote spelers zoals Goldman Sachs en JP Morgan zetten mensen op straat. De banken waar wij voor werken, zijn veel flexibeler dan de mastodonten. Ze zijn zowat de enigen die nog aanwerven. De boutiques azen op de getalenteerden die door de grootbanken gedumpt worden. De dag na de aankondiging dat Lehman bescherming tegen zijn schuldeisers vroeg, kregen we heel wat paniekerige telefoontjes van Lehmanmedewerkers. Er zijn toen ook een aantal mensen met ons komen praten, maar de toestand is nu gestabiliseerd. De meeste personeelsleden van Lehman wachten op de plannen van overnemer Nomura.”

Zijn het voor agentschappen als Alan Mitchell nu gouden tijden? Dankzij de personeelsuitstoot van de grote banken hebben de boutiques toch keuze te over? “Ja en nee”, antwoordt Ivor. “Toen het de vorige jaren alle dagen feest was, hebben de grote banken veel geïnvesteerd in trainingsprogramma’s voor hun pas aangeworvenen. Nu het minder goed gaat, belanden heel wat van die relatief verse aanwinsten terug op straat. Dat is zeker een zeer interessante kweekvijver voor ons. In die zin heb je gelijk als je stelt dat Alan Mitchell garen spint bij deze situatie. Maar ook al nemen de kleinere investmentbanken nog nieuwe mensen aan, toch zijn het er niet meer zoveel als pakweg een jaar geleden.”

Is er paniek in de City? Sam Tiernan: “Nee. Wat nu gebeurt, is het logische gevolg van de economische neergang. De meeste bankiers aanvaarden dit als onvermijdelijk. Ze moeten dit gewoon uitzweten. Het probleem is dat hoe meer er over ‘het nakende armageddon’ gepraat wordt, hoe groter het risico wordt dat het een selffulfilling prophecy wordt.”

Ivor: “Er wordt soms gezegd dat financiële goeroes zoals Warren Buffett de crisis kunnen stoppen. Volgens sommigen is het enige wat hij moet doen op een tv-show verkondigen dat de ellende bezworen is, waarna alles terug in orde zal komen. Ik weet niet hoeveel waarheid daarin schuilt, maar het is wel juist dat veel van de zorgen op de financiële markt een gevolg zijn van een geschokt vertrouwen na al die verontrustende mediaberichten. Na Lehman hebben de media nog een versnelling hoger geschakeld: de doom and gloom druipt van de krantenbladzijden af. Dat versterkt alleen maar het pessimisme onder publiek en bankiers, en is een slechte zaak voor de hele sector.”

Sam: “We moeten elkaar natuurlijk geen mietje noemen. We zitten in een dal. Voor grootbanken is dit dé uitgelezen kans om hun zaakjes op orde te brengen. Daarom ook grijpen ze dit moment aan om hun overtollige personeel te dumpen. Citigroup is volop aan het herstructureren en zet mensen aan de deur die hen meer kosten dan ze opbrengen. Ze slanken af om binnen afzienbare tijd terug lean, mean en winstgevend te worden. Tijdens de jaren van overvloed hebben de grote banken teveel personeel aangenomen. Nu de sector honger lijdt, moeten ze dringend de broeksriem aanhalen.”

Ivor: “Veel van onze boutiquebanken zijn gevormd in 2001. Toen kraakte de City ook al onder een financiële crisis. Veel kaderleden van de grotere banken gingen weg en startten hun eigen boutiques. Zij kunnen omgaan met periodes waarin het economisch minder goed gaat, omdat ze niet dezelfde fouten van hun vroegere werkgevers gemaakt hebben. Zij nemen in tijden van overvloed geen duizenden mensen aan die ze achteraf weer moeten afdanken.”

 

“Het is juist dat de grote investmentbanken nu het hardst moeten snijden”, beaamt Alexander Vangrieken van KBC. “In de jaren dat het goed ging, hebben banken als Citigroup en Goldman Sachs zwaar geïnvesteerd in hun teams. Wij hebben daar ook aan meegedaan, maar rustig en kalm. Wij zitten hier in het financiële hart met 600 man; bij Lehman waren het er 4000. De meeste van de collega’s die ik ken en die hier bij KBC ontslagen zijn, hebben ondertussen ander werk gevonden. Sommigen gooien ook vrijwillig de handdoek in de ring, willen er even tussenuit, vertrekken op wereldreis of gaan een tijdje voor hun kinderen zorgen. Wie hier moest vertrekken, is zeker niet met lege handen op straat gezet.”

Hoe zal de toestand verder evolueren? Alexander: “Who knows? Als je me twee jaar geleden gevraagd had: ‘Denk je dat Lehman ooit failliet zal gaan?’ had ik je in je gezicht uitgelachen, en kijk, een paar weken geleden is het gebeurd. Het verontrustende is dat de hypotheekmarkt in het Verenigd Koninkrijk niet echt erg gezond is: bijna anderhalf miljoen mensen betalen hun hypotheken af met hun kredietkaart.”

“In de pub hoor je dat de crisis de fout is van de hedge funds, of van de managers die te grote bonussen krijgen… Typische reacties die niet veel zoden aan de dijk zetten. Vanuit de politieke wereld zullen er sowieso nieuwe regels komen. Ik ben ervan overtuigd dat er nu in elke financiële instelling intern overleg gepleegd wordt om te vermijden dat er een volgende grote bank kapseist. Of dat ook wil zeggen dat het niet meer zal gebeuren? Natuurlijk niet. Maar er worden nu zeker wel lessen getrokken uit het recente verleden.”

“Er is nu eens goed aan de boom geschud en de rotte appels zijn er met veel gedruis uit gevallen. De boom staat er nog altijd, en is nog groen. De banken en bankiers die vast in hun schoenen staan, spartelen zich er wel door. Weet je wat het grootste probleem is? Dat sommige mensen zo’n enorm hebzuchtige wezens zijn. Daar schrik ik vaak van. Ik vind het niet slecht dat ons economisch systeem af en toe – zoals nu – hen eens flink op de vingers tikt en zegt: ‘Genoeg jongens. Easy money bestaat niet.'”

 

© jan@janstevens.be