“Geef president Trump een kans”

Achter de schermen orkestreerde de Amerikaanse politieke adviseur Gerry Gunster de succesvolle Leave-campagne voor de brexit. Iets waar hij zeer trots op is. Achter de schermen zou hij ook de spindoctor van Donald Trump zijn. Iets wat hij ontkent. Hij vergezelde wel Nigel Farage bij diens eerste bezoek aan de pas verkozen president Trump. “Ik was toevallig in de buurt.”

 

Vier dagen nadat Donald Trump tot nieuwe president van de Verenigde Staten verkozen was, ontving hij als eerste buitenlandse politicus de Brit Nigel Farage, voormalig UKIP-leider, bezieler van de brexit en de man die ‘onze’ Herman Van Rompuy verweet het charisma te hebben van een natte dweil. Die zaterdag 12 november 2016 kreeg Farage in de late namiddag een audiëntie van een uur in Donald Trumps somptueuze triplex penthouse op de 56^e verdieping van de Trump Tower in New York (volgens Trump de 66^e verdieping). De Britse premier Theresa May moest zich tevreden stellen met een kort telefoontje van de president elect.

Donald Trump nodigde Nigel Farage al op woensdag uit, een dag na zijn overwinning. Die uitnodiging gold meteen ook voor het Britse gezelschap bloedbroeders waarmee Farage die week de straten van New York onveilig maakte: brexiteers Arron Banks, Andrew Wigmore en Raheem Kassam. Banks is een verzekeringsondernemer uit Bristol, multimiljonair, financier van UKIP (1 miljoen pond) en stichter en geldschieter van de pro-brexitcampagne Leave.eu (7,5 miljoen pond). Wigmore is Brits handelsattaché voor het eiland Belize en woordvoerder van Leave.eu en Kassam is hoofdredacteur van de rechtsradicale nieuwssite Breitbart London. Ze noemen zichzelf graag: ‘The Brex Pistols’.

Niet lang na de audiëntie verscheen die 12^e november op veel nieuwssites een foto waarop een breed lachende Donald Trump met losgeknoopte hemdskraag voor de goudblinkende deuren van zijn penthouse poseert, met aan zijn rechterkant een keurig uitgedoste Nigel Farage. Rechts van Farage staan Wigmore en Kassam. Links van Trump staat Arron Banks. Naast Banks staat een man waar niemand meteen een naam op kon plakken. Het is de vijftigjarige Gerry Gunster, Amerikaan, politiek strateeg, opiniepeiler en spindoctor. Zijn consultancykantoor Goddard Gunster is gespecialiseerd in het beïnvloeden van de publieke opinie. Het winnen van referenda is zijn handelsmerk. Hij gaat er prat op dat hij 90 procent van alle referenda waarvoor hij ooit is ingehuurd, ook gewonnen heeft. Met als voorlopige kroon op zijn werk: de brexit.

Gerry Gunsters hoofdkwartier is gevestigd in een saai pand aan K Street, Washington DC, op een steenworp van het Witte Huis en een boogscheut van Capitol Hill, het centrum van de Amerikaanse politieke macht. “Mijn hele leven staat in het teken van het dienen van die macht”, zegt hij ernstig en afgemeten, zonder zweem van ironie. “Van zodra ik in 1989 afstudeerde, sprong ik in dat grote politieke bad. Eerst als raadgever van twee leden van het Huis van Afgevaardigden, later als politiek adviseur en strategisch consulent. Het geeft me een kick om samen te werken met al die mensen die beleid uitstippelen en onze samenleving vorm helpen geven. Zo kan ook ik een verschil betekenen in het leven van gewone mensen.”

 

Hoe kwam u op 12 november op de foto met Donald Trump en Nigel Farage & co terecht?

Gerry Gunster: “Die zaterdag was ik toevallig in New York voor een ontmoeting met Arron en Andy (Arron Banks en Andrew Wigmore – JS). Ik mocht van hen mee op bezoek bij de president elect.”

 

U kent The Brex Pistols goed omdat u een belangrijke rol speelde in de brexit-campagne?

Gunster: “Sure. (glimlacht en zwijgt)”

 

Was u de go-between tussen Trump en Farage?

Gunster: “Nee. Sommige Amerikaanse kranten beweren dat ik een van Donald Trumps spindoctors ben, maar dat is te veel eer. Ik adviseer hem niet en heb dat in het verleden ook nooit gedaan. Ik fluister onze nieuwe president achter de schermen helemaal niets in het oor.”

 

Op 17 november stuurde de twitteraccount van uw kantoor @GoddardGunster nochtans een tweet de wereld in met een link naar een artikel uit de Washington Examiner, met als titel: ‘Spotted at Trump Tower: The people shaping the next government’. Uw naam stond tussen die van Marla Maples, een ex-vrouw van Donald Trump, en Corey Lewandowski, een ex-campagnemanager van Trump.

Gunster: “Ik zit niet in ‘Team Trump’. Maar als de president elect me zou vragen om tot zijn team toe te treden, zou ik dat zeker overwegen. (grijnst) Ik zou dat dan beschouwen als een dienst aan het land. Even heel ernstig: als de president van Amerika je vraagt om hem te assisteren, denk je daar op zijn minst over na.”

 

Ook als die president een Democraat is?

Gunster: “Ook dan. Van zodra iemand president van dit land is, maakt het eigenlijk niet meer uit of hij Democraat of Republikein is. Als hij om je medewerking vraagt, moet je op zijn minst luisteren, want het gaat om het dienen van je land. Die twaalfde november was ik trouwens wel de hele tijd aanwezig bij de ontmoeting tussen Nigel en Donald. Daarover ga ik niet uit de biecht klappen. De Amerikaanse burgers die niet voor Donald Trump gestemd hebben, moeten de president elect op zijn minst een faire kans geven om dit land te leiden.”

 

Kunt u begrijpen dat wereldwijd heel wat mensen zich zeer ernstige zorgen maken over het beleid dat president Trump zal voeren?

Gunster: “Weet u wat zo groots is aan de Verenigde Staten van Amerika? Dat de macht hier niet in handen is van één man. Het regeren is uitgesplitst over drie vertakkingen: de president, het Congres en het Hooggerechtshof. Die drie werken samen en tezelfdertijd zijn er ook verschillende checks and balances waardoor ze elkaar corrigeren en in evenwicht houden. President Trump verdient een kans. Punt.”

 

De samenstelling van zijn regering duidt op een zo goed als totale breuk met het beleid van de vorige president. Het klimaat, het buitenland, sociale voorzieningen, relaties met andere belangrijke mondiale spelers… zowat alles lijkt op de helling te komen staan.

Gunster: “Ik wens me niet in te laten met discussies over de richting die de president elect zal inslaan. Sorry, de toekomst zal uitwijzen wat de plannen van hem en zijn team zijn. Ik herhaal het: geef de man een kans.”

 

Europese politici en regeringsleiders vielen van hun stoel toen Nigel Farage als allereerste buitenlandse politicus door de pas verkozen president Trump bij hem thuis ontvangen werd.

Gunster: “Dat was een perfect normaal bezoek. Donald en Nigel zijn vrienden. Ze hebben veel gemeen en hebben allebei een gelijkaardige politieke beweging geleid. Ik heb ze met elkaar zien praten en ik kan u verzekeren: het zijn zéér goede vrienden. Als politici hebben ze beiden dat uitzonderlijke talent om haarscherp aan te voelen wat er écht leeft onder de gewone mensen. In plaats van daar hautain hun neus voor op te halen, spelen ze erop in en geven ze vertwijfelde kiezers antwoorden en houvast.”

 

Niet lang na jullie bezoek tweette Donald Trump: “Veel Britten zien graag Nigel Farage als hun ambassadeur in de VS.” Was dat zijn eigen idee of had een adviseur zoals u hem dat ingefluisterd?

Gunster: “Ik weet niet wiens idee dat was. Dat moet u de president elect vragen.”

 

Als de inspirator en architect van Leave.eu bent u degene die ervoor gezorgd heeft dat 51,9 procent van de Britten op 23 juni van dit jaar de EU vaarwel zegden.

Gunster: “Dat klopt. Maar ik heb niet zelf Leave.eu opgericht; zij hebben mij ingehuurd.”

 

U werd ingehuurd door Arron Banks?

Gunster: “Ja, Arron heeft me gevraagd. Hij contacteerde me tien maanden voor het referendum en ik ben er toen meteen ook ingevlogen. Het kan bizar lijken dat een man uit Washington DC ingehuurd wordt om een campagne in Groot-Brittannië te leiden, maar mijn kantoor Goddard Gunster heeft een vlekkeloze reputatie als het op het winnen van referenda aankomt. Hier in de Verenigde Staten worden ze bijna continu georganiseerd. Er worden ook voortdurend door burgers en organisaties ‘initiatives’ op touw gezet. Die kun je vergelijken met de Zwitserse referenda die de overheid op initiatief van haar burgers moet organiseren. In de staat Californië werden dit jaar alleen al dertig verschillende initiatives genomen. De vragen worden op verschillende tijdstippen op stembrieven verzameld en als ik me niet vergis konden de Californiërs in de voorbije maand november op 17 totaal uiteenlopende vragen ja of nee antwoorden. Zo ging één vraag over de verhoging van de taks op een pakje sigaretten met een paar dollar en een andere over het verplicht gebruik van condooms in de porno-industrie. Een meerderheid stemde voor de sigarettentaks, een meerderheid tegen de condoomverplichting. Maar niet alleen in Californië wordt voortdurend naar de mening van de burgers gevraagd, ook in andere Amerikaanse staten draaien de referenda op volle toeren. Arron Banks zocht iemand met zeer grote ervaring en diep inzicht in de materie. Hij kwam vanzelf bij Goddard Gunster terecht, want wij winnen zo goed als alle bevragingen waarvoor we geconsulteerd worden.”

 

U bent zelf een groot voorstander van referenda?

Gunster: “Zonder enige twijfel, want ze geven gewone mensen de kans zich uit te spreken over onderwerpen die hen aanbelanden. En soms zorgt een referendum voor een radicale koerswijziging, zoals bij de brexit.”

 

Wat is het geheim van uw succes?

Gunster: “Alles staat of valt met de voorbereiding. Eerst en vooral moet je weten wat voor vlees je in de kuip hebt: wie zijn al die mensen die opgeroepen worden om ja of nee te komen antwoorden op die ene vraag? Je moet het kiespubliek dus eerst minutieus in kaart brengen, pas dan kun je bepalen wat voor boodschap je zal brengen om je gelijk te halen. De volgende stap is ‘microtargeting’: je gaat heel specifieke boodschappen uitsturen die kleinere geselecteerde doelgroepen van stemmers aanspreken. De tijd van de grote en spectaculaire politieke reclamecampagnes is voorbij; vandaag wint het intensieve, ver doorgedreven specialistenwerk.”

 

Conservatieve pro-Brexit-politici zoals Boris Johnson en Michael Gove hadden zich verenigd in Vote Leave. Zij focusten zich in eerste instantie op de economische voordelen van een brexit en bezongen de splendid isolation van het Verenigd Koninkrijk. Zij waren helemaal niet blij met uw komst en met de campagne van Leave.eu. Ze vonden die te rechts en te vuil.

Gunster: “Eerlijk gezegd heb ik geen idee wat Johnson of Gove en de andere protagonisten van Vote Leave van mijn campagne vonden. Ik heb het hen ook nooit gevraagd.”

 

Maar u veranderde wel de teneur van het publieke debat en gaf de Leave-campagne een stevige populistische injectie?

Gunster: “Ik weet niet of ik die eer verdien. (grijnst) Kijk, we investeerden heel wat in research en organiseerden talloze opiniepeilingen. We wilden precies weten wat we moesten ondernemen om het referendum te winnen. Uit ons onderzoek kwam duidelijk naar voor dat een meerderheid van de Britse kiezers zeer veel belang hecht aan de eigen wetten. Ze houden er niet van dat de wetgeving voor hun land elders bekokstoofd wordt. Ze prefereren Westminster boven Brussel of Straatsburg. Soevereiniteit prijkte onbetwistbaar bovenaan. De meeste mensen bleken ook zeer begaan te zijn met hun eigen familie en gemeenschap. Ouders willen dat het hun kinderen, verwanten en vrienden economisch voor de wind gaat. Wij stelden vast dat in grote delen van het VK zeer veel mensen zich erg veel zorgen maken over hun jobs. Ze voelen zich in de hoek geduwd door de EU en in de steek gelaten door hun eigen overheid. Ze verlangen naar een natie die op eigen poten staat, die handel kan drijven en er economisch op vooruit gaat. We stelden ook vast dat er in grote delen van het land heel wat bezorgdheid bestaat over de controle van de grenzen.”

 

Dus zette u het thema immigratie prominent op de agenda?

Gunster: “Ja, al was dat níet het allesoverheersende thema, het is ‘slechts’ één van de drie: soevereiniteit, het welzijn van de eigen gemeenschap en grenscontrole, of immigratie zoals u het noemt.”

 

Op de dag van het referendum zelf leek iedereen ervan overtuigd dat de tegenstanders van een brexit het zouden halen. De uitslag zorgde de volgende ochtend bij veel overtuigde Europeanen voor een ijskoude douche.

Gunster: “Ik kan me best voorstellen dat ze verrast waren, net zoals de hele wereld nu verrast is dat Donald J. Trump onze president is. (glimlacht)”

 

De brexit en Donald Trump zijn symptomen van hetzelfde dieperliggende ongenoegen in de samenleving?

Gunster: “Natuurlijk. De ervaring heeft mij geleerd dat verandering zo goed als onvermijdelijk wordt wanneer meer dan zestig procent van de bevolking ongelukkig is en ontevreden met de richting die hun land uitgaat. Het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten vormen daar het levende bewijs van. Ongelukkige mensen zorgen voor resolute veranderingen.”

 

Met ‘ongelukkige mensen’ bedoelt u in de eerste plaats oudere Amerikaanse en Britse arbeiders en bedienden die door de globalisering hun werk bedreigd zien of verloren zijn?

Gunster: “Die globalisering duikt in analyses wel vaker op, maar ik ben er nog niet zo zeker van of dat echt de oorzaak is van dat grote maatschappelijke ongenoegen. De kern van de zaak is dat wij allemaal altijd erg bezorgd zijn over een paar menselijke basisbehoeftes. Een van die basisbehoeftes is dat we zorg willen dragen voor ons gezin, onze familie, onze gemeenschap. De mensen rondom ons en uit onze onmiddellijke omgeving willen we beschermen. Als de economie op apegapen ligt en je ziet dat je vrienden en familieleden het lastig hebben om de eindjes aan elkaar te knopen, wil je in de eerste plaats hén helpen. Is dat globalisering? Ik dacht het niet. Het is niet meer of minder dan de vaststelling dat jouw leven en dat van je naasten in het slop zit door een acuut gebrek aan economische groei. Dus kies je voor verandering en voor die thema’s of mensen waarvan jij hoopt dat ze het gestrande schip weer vlot kunnen trekken. Ik geloof heel sterk dat alle politiek lokaal is.”

 

Álle politiek?

Gunster: “Álle. ‘All politics is local’ is een beroemde uitspraak van de Democratische politicus Tip O’Neall, die in de jaren tachtig voorzitter was van het Huis van Afgevaardigden. Ik geloof heilig in dat principe: vanuit wat burgers in hun eigen leven meemaken, maken ze hun keuze in het stemhokje en opteren ze voor verandering. Sommigen volgen misschien wat er overzee gebeurd, maar dat bepaalt nooit de keuzes die ze voor hun eigen toekomst maken.”

 

Tijdens de brexit-campagne ging u als Amerikaan overzee opsnuiven wat er lokaal in Groot-Brittannië leefde?

Gunster: “Ik verbleef toen een hele tijd in Londen om samen met de medewerkers van Leave.eu de juiste strategie uit te stippelen. Ik heb hen de finesses van het vak bijgebracht en geleerd hoe ze data moeten interpreteren. Ik heb hen ook getoond hoe ze kiezers moeten benaderen.”

 

U verzamelde uw data vooral via sociale media?

Gunster: “Sociale media speelden een belangrijke rol in heel de campagne. Het zou me zelfs niet verwonderen dat dit de allereerste politieke campagne ooit is waarin sociale media en het digitale doorslaggevend waren. Twitter, Facebook en Youtube maken het mogelijk om op een heel slimme manier met ‘microtargeting’ te spelen. Zo kwamen we rechtstreeks in contact met al die categorieën van kiezers die we nog over de streep hoopten te trekken.”

 

Hoe belangrijk waren feiten?

Gunster: “(stilte) Ik denk dat ik weet waar u op zinspeelt. Er is in de pers een zeer vervelende quote verschenen die aan mij is toegeschreven.”

 

Een week na het referendum citeerde de Britse krant The Guardian Arron Banks. Hij zei dat u hem tijdens de campagne had toevertrouwd: “Facts don’t work.”

Gunster: “Ik heb dat nooit gezegd. Geen enkele journalist heeft mij daar trouwens ooit naar gevraagd. Feiten zijn uiterst belangrijk. In een campagne zijn ze van onschatbare waarde. Feiten zijn altijd het uitgangspunt, vervolgens wordt er wel ‘emotionele aantrekkingskracht’ rond geweven.”

 

De werkelijkheid moet opgesmukt worden?

Gunster: “Droge feiten zijn belangrijk, alleen moeten ze emotionele aantrekkingskracht krijgen. Ik heb echt geen idee hoe die quote dat feiten er niet toe doen in de media beland is. Ik heb dat nooit tegen wie dan ook gezegd. Never.”

 

Tijdens de campagne verkondigde Leave.eu dat de 350 miljoen pond die per week van het VK naar de EU vloeit, na de brexit besteed zou worden aan de Britse gezondheidszorg. Meteen na het referendum gaf Nigel Farage toe dat die claim onzin was. Volgens sommigen hebben nogal wat kiezers op Trump gestemd op basis van nepnieuws dat ze via sociale media opgelepeld kregen.

Gunster: “Ik weet daar niets van. I have no idea. Ik ben geen supporter van nepnieuws en geen enkele campagne zou daar gebruik van moeten maken. (stilte)”

 

Klopt het dat u samen met Arron Banks werkt aan een nieuwe Britse grote ‘volksbeweging’ die in het voorjaar gelanceerd zal worden?

Gunster: “Arron is op dit moment inderdaad bezig met het aftasten van de mogelijkheden om een nieuwe beweging uit de grond te stampen.”

 

Naar analogie met Trump in de VS, wil Banks daarmee de volgende verkiezingen in Groot-Brittannië winnen?

Gunster: “Dat moet u hem vragen.”

 

Maar u werkt wel samen met hem aan die nieuwe ‘beweging’?

Gunster: “Arron en ikzelf hebben nog niet bepaald welke rol mijn kantoor daarin zal spelen. Ik ben wel zeer geïntrigeerd door wat Arron van plan is. (zuinig lachje) Natuurlijk ben ik bereid om hem te helpen; meer wil ik daar niet over kwijt. Als u wilt weten welke strategie Arron wil volgen, verwijs ik u graag door naar hem.”

 

Jullie zullen meesurfen op die grote golf van ontevredenheid, op het ‘revolutionaire’ klimaat dat zowel in Europa als in de VS hangt?

Gunster: “Er hangt onmiskenbaar verandering in de lucht. Kijk, we hebben net twee grote politieke aardverschuivingen meegemaakt die aan elkaar gelinkt zijn: de brexit en de verkiezing van Donald Trump. De tijd zal leren of ze zullen uitgroeien tot een grote beweging. Ikzelf denk van wel.”

 

De brexit markeert de start van uw nieuwe wereldwijde beweging?

Gunster: “De brexit is alleszins de start van iets groots. Nigel Farage heeft titanenwerk verricht.”

 

Uit een recente peiling van de universiteiten van Manchester, Oxford en Nottingham blijkt dat 6% van de Leave-stemmers spijt hebben. Als het referendum vandaag georganiseerd wordt, wint Remain.

Gunster: “Echt? Daar heb ik niets over gehoord. 17,4 miljoen Britten stemden voor ‘Leave’, waarom zouden ze daar nu in godsnaam spijt van krijgen? Europese landen vertoeven beter buiten de Europese Unie dan erbinnen. Kijk maar naar wat zich in het VK afspeelt: de regering zal de kans krijgen om lucratieve unilaterale handelsverdragen met verschillende landen af te sluiten. U weet toch dat McDonald’s zijn hoofdkwartier in Brussel binnenkort sluit en naar Londen verhuist? Het Remain-kamp voorspelde dat de banken de City vaarwel zouden zeggen. Ik heb daar nog niet veel van gemerkt. Ook het pond houdt goed stand. De toekomst van het onafhankelijke Groot-Brittannië oogt rooskleurig.”

 

In maart zijn er verkiezingen in Nederland. De kans is groot dat eurocriticus Geert Wilders dan scoort. Wat zou u antwoorden als hij u vraagt om hem te assisteren bij het organiseren van een Nexit-referendum?

Gunster: “(veert op) Dat zou ik dolgraag doen. Ik geloof heel sterk in mijn werk. Ik ben er honderd procent zeker van dat Nederland of uw land net als Groot-Brittanië veel beter af zijn zonder het juk van de EU. Ik voorspel u: in het Verenigd Koninkrijk staan nog fantastische dingen te gebeuren. President elect Trump heeft de Britten al een helpende hand gereikt. Er komt een uitstekend unilateraal handelsverdrag en dat is precies waar al die mensen voor gestemd hebben.”

 

Begrijpt u de angst van veel Europeanen dat door een uiteenvallende EU de vooroorlogse demonen terug de kop zullen opsteken? Is het in deze onstabiele tijden niet veel verstandiger om samen aan hetzelfde zeel te trekken dan elkaar vliegen af te vangen?

Gunster: “Maar de huidige tijd verschilt toch fundamenteel van die van de jaren dertig of veertig? Anno 2016 hebben we zoveel meer communicatiemiddelen, we kunnen reizen, er is het internet, de mogelijkheden om regelmatig overleg te plegen zijn quasi onuitputtelijk. Waarom moet je dan blijven samenklitten in een onnatuurlijk verbond dat alleen maar vervreemding oplevert?”

 

Stel dat een Amerikaanse burger zijn staat weg wil uit de VS, daar een referendum over organiseert en aan u vraagt om het Leave-kamp te bewerken. Zou u dat doen?

Gunster: “Het is het democratische recht van elke burger om een dergelijk referendum te organiseren, maar ik weet niet af ik daaraan zou meewerken.”

 

Had u kunnen werken voor de Britse Remain-campagne?

Gunster: “Nee. Ik ben een grote fan van de brexit. Ik moet echt kunnen geloven in datgene waar ik voor werk. Ik heb al veel opdrachten afgewezen waar ik mezelf niet in kon terugvinden.”

 

Stapt u ooit zelf in de politiek?

Gunster: “Ik heb in de loop der jaren ontzettend veel respect voor politici opgebouwd, want ik zag welke offers ze in hun privéleven soms brachten. Ikzelf zou dat niet kunnen opbrengen. Ik heb een vrouw en twee kinderen van acht en elf. Ik wil de toekomst van mijn gezin veilig stellen. Daarom word ik nooit zelf politicus en blijf ik liever hun adviseur.”

 

© Jan Stevens