“Emoties worden te vaak gezien als een teken van zwakte”
Een kasteeltje in de buurt van Gent. Hier woont ondernemer Jan Toye (67), grote baas van Brouwerij Palm. Op de oprit staat de full option-SUV van manager Marc vande Guchte (59) te blinken. We zitten in een naar boenwas ruikend salon met zicht op perfect onderhouden landerijen. Aan geld lijken beide heren van stand geen gebrek te hebben. Jarenlang hebben ze er ook keihard voor gewerkt. “Onze carrière was het belangrijkste”, zegt Jan Toye. “We wilden centen verdienen om onze kinderen alle kansen te kunnen geven. Tot een van die kinderen zei: ‘Ik ben weg.’”
In 2004 stapte Jan Toye’s zoon Christoph uit het leven. Hij was 21. Een jaar eerder had Marc vande Guchte’s twintigjarige dochter Joke een einde aan haar leven gemaakt. “Hun dood dwong ons diep na te denken over de zin van dit alles”, zegt Jan. “Toen ik Marc leerde kennen, had hij al een deel van die zoektocht afgelegd. Hij had er net zijn boek Down under over geschreven; ik moest nog aan mijn reis beginnen.”
Tien jaar geleden richtten jullie het fonds GavoorGeluk op. Wat wilden jullie daarmee bereiken?
Marc vande Gucht: “Met GavoorGeluk willen we de samenleving heropvoeden, zodat kinderen niet meer richting zelfmoord gedreven worden. Voor ons eigen kind is het te laat, maar we kunnen wel anderen redden. We ondersteunen initiatieven die de oorzaken van suïcide bij jonge mensen helpen opsporen en voorkomen.”
Waar worstelden jullie kinderen mee?
Vande Gucht: “Joke was een sympathieke spring-in-‘t-veld. Ze was actief in de jeugdbeweging en hielp er altijd anderen bovenop. Zelf is het haar niet gelukt. Ze had ontdekt dat ze lesbisch was en kon haar geaardheid niet aanvaarden. Ze woonde een jaar als uitwisselingsstudent in Australië, waar ze een heldere analyse over zichzelf schreef. Ik heb die tekst pas later gelezen. ‘Ik ben het enige probleem’, was haar besluit. Van een geaardheid raak je nooit meer vanaf. Joke was een beslisser.”
Jan Toye: “Christoph was een denker. Hij zocht antwoorden op zinvragen en doorploegde het internet. Hij leerde van wetenschappers dat ze nergens nog een god voor nodig hadden. Dat besef bezorgde hem existentiële angst.”
Hij kwam tot de conclusie dat het leven totaal zinloos was en nam de uiterste consequentie?
Toye: “Ik denk het. Hij was een zeer slimme kerel en danste door de humaniora, maar aan de universiteit vlotte het niet. Hij was hypergevoelig. Als twaalfjarige was hij kapot van de genocide in Rwanda. Hij was ook erg introvert en sprak moeilijk over zijn gevoelens. Alle kinderen hebben groeipijnen en ik dacht: ‘Hij slaat er zich wel doorheen.’ Plots was hij weg. Als nabestaande kun je dan alleen overeind blijven als je aanvaardt dat het een beslissing is van een onafhankelijk denkend mens. Je mag niet beginnen piekeren over de schuldvraag.”
Vande Gucht: “Al komt dat toch.”
Toye: “Ja, maar je moet je daartegen wapenen. Als ouder roeiden we met de riemen die we hadden. Van zodra je naar schuld begint te zoeken, ga je zelf kapot. Toch wilden we begrijpen waarom onze kinderen die beslissing genomen hebben. Die zoektocht heeft ons totaal veranderd. We zijn kwetsbaarder en kunnen nu allebei in tranen uitbarsten.”
Vande Gucht: “We schamen ons daar niet voor. Emoties worden te vaak gezien als een teken van zwakte.”
Zeker in de machowereld van ondernemers?
Toye: “Overal. Maar u hebt gelijk, in de ondernemerswereld zijn de ego’s soms groot. De egotrippers zijn de gevaarlijkste. Zo zijn er jammer genoeg nogal wat. Met GavoorGeluk organiseerden we een dag rond authentiek leiderschap. Veel ondernemers die daarop aanwezig waren, hadden ook iets ingrijpends meegemaakt, waardoor ze veranderd waren en hun gevoelige, kwetsbare kant hadden ontdekt.”
Is het niet wrang dat ze daarvoor eerst een tragedie moeten meemaken?
Toye: “Heel wrang. Wij zouden het van de daken willen schreeuwen en zo iedereen voor tragedies willen behoeden. Maar we hebben ervoor gekozen om ons met GavoorGeluk te focussen op het geestelijke welzijn van jonge mensen van 2 tot 24 jaar. Dat is al werk genoeg. Vlaanderen telt twee keer meer zelfmoorden dan Nederland. Er gaat duidelijk iets mis in onze samenleving: de verbondenheid is zoek. Jonge mensen moeten het allemaal zelf uitzoeken en raken daardoor gedesoriënteerd. Aan de KULeuven steunen wij het project MindMates. Eén op vijf studenten kampt met depressieve klachten en één op tien heeft ooit aan zelfdoding gedacht. MindMates wil studenten met hun emoties leren omgaan en voor elkaar leren zorgen. Luister naar een medestudent die zich emotioneel niet lekker in zijn vel voelt. Moedig hem aan om eventueel in therapie te gaan.”
Is GavoorGeluk een vorm van therapie voor jullie?
Toye: “Gedeeltelijk wel, zeker in het begin.”
Vande Gucht: “Ik heb het nooit als therapie ervaren.”
Toye: “Het is wel onze nieuwe manier van zingeving: het is onze missie.”
Vande Gucht: “Weet u hoe wij het verschil maken? Door onze kennis en ervaring als ondernemer in een sector binnen te brengen die dat niet gewoon is.”
Jullie runnen GavoorGeluk als een bedrijf?
Toye: “Ja, met een heus businessplan. We ontleedden eerst de fundamentele behoeften van de markt, bepaalden waar we binnen tien jaar wilden staan en schreven aan de hand daarvan een stappenplan.”
Vande Gucht: “We deelden de markt aan de hand van leeftijdscategorieën op in segmenten, en begonnen met de kleuters. Kinderpsychiater Peter Adriaenssens ontwikkelde voor ons een poppenspel waarmee kleuters hun gevoelens kunnen uiten.”
Toye: “We lanceren nu een project voor een ‘warme school’ waar de gevoeligheden van elk individueel kind gevolgd worden zodat er tijdig kan worden ingegrepen. We willen tien pilootscholen vinden met gedreven directeurs. GavoorGeluk zorgt dan voor de ondersteuning. Maar de directeurs moeten er écht in geloven. In een onderneming moet een ceo zich ook helemaal smijten, anders komt het nooit goed.”
© Jan Stevens