“Steeds meer mensen begrijpen niet waarom Bernard Wesphael gevangen moet blijven”

Zes maanden zit de rood-groene Waalse politicus Bernard Wesphael ondertussen in voorhechtenis op verdenking van moord op zijn vrouw. Zelf schreeuwt hij vanaf dag één zijn onschuld uit. ‘Het is alsof men hem tegen elke prijs in de cel wil houden’, zegt zijn advocaat Tom Bauwens.

 

Donderdag 1 mei was een feestdag in mineur voor het linkse Waals parlementslid Bernard Wesphael. Die Dag van de Arbeid zat hij exact zes maanden in voorhechtenis in de gevangenis van Brugge op verdenking van moord op zijn vrouw Véronique Pirotton. Twee dagen eerder verwierp het hof van cassatie zijn beroep tegen de beslissing van de Gentse kamer van inbeschuldigingstelling (KI) van 15 april om zijn aanhouding met drie maanden te verlengen. ‘Die uitspraak van cassatie kwam hard aan’, zegt Wesphaels advocaat Tom Bauwens. ‘Zijn gezondheid is sowieso al wankel. Ze zien hem als een gevaar voor de maatschappij, terwijl de psychiater duidelijk stelt dat hij dat niet is.’

Door het cassatiearrest wordt de beslissing van het KI gehandhaafd en blijft Bernard Wesphael drie maanden langer in de cel. Klopt het dat Wesphael vastgehouden wordt omdat de Brugse raadkamer vreest dat de publieke opinie een vrijlating niet zou begrijpen? Bauwens: ‘Dat staat niet letterlijk zo in hun arrest, maar het is wel waar dat mijn cliënt onder andere in voorhechtenis gehouden wordt omdat een vrijlating voor ‘maatschappelijke beroering’ zou kunnen zorgen. De wet op de voorlopige hechtenis voorziet in die mogelijkheid. De zaak Bernard Wesphael is de laatste weken zo geëvolueerd dat onze samenleving opgedeeld geraakt is in believers en non-believers, in degenen die geloven dat hij zijn vrouw vermoord heeft en degenen die er van overtuigd geraakt zijn dat hij onschuldig is. Die ‘maatschappelijke beroering’ heeft dus ook een keerzijde: steeds meer mensen begrijpen niet waarom Bernard Wesphael nog langer gevangen moet blijven. Weet u wat ik zo bizar vind? Sinds 1 januari 2014 is er een nieuwe wet van kracht die voorhechtenis onder elektronisch toezicht mogelijk maakt. Die wettekst lijkt op het lijf van mijn cliënt geschreven: hij voldoet aan àlle voorwaarden voor een enkelband. Toch wordt expliciet gesteld dat die wet voor hem niet van toepassing is. Is het dan de bedoeling om hem in de cel te houden tot hij voor assisen moet verschijnen? Waarom zeggen ze dat niet? Dan hoef ik mijn tijd niet langer te verdoen en heeft Bernard Wesphael tenminste duidelijkheid.’

 

Naar zee

Woensdag 30 oktober 2013.

De 42-jarige Véronique Pirotton wandelt in Oostende de lobby binnen van Hotel Mondo, een statig art-decogebouw op de hoek van de Leon Spillaertstraat en de Van Iseghemlaan. Pirotton is woordvoerster van het Centre Hospitalier Psychiatrique de Liège, was daarvoor journaliste bij de lokale tv-zender RTC Liège en stapte nog maar een ruim jaar geleden in het huwelijksbootje met de 55-jarige politicus Bernard Wesphael. Ze komt uitwaaien aan zee en zal hier misschien ook verder werken aan haar debuutroman. Véronique is bezeten van literatuur. Zo heeft ze alle boeken van de Chileense cultauteur Roberto Bolaño verslonden en lag Limonov van Emmanuel Carrère lange tijd op haar nachtkastje. Haar meisjesdroom om zelf ook schrijfster te worden, heeft ze nog steeds niet waargemaakt, maar het eerste hoofdstuk van wat ooit haar literaire doorbraak moet worden, staat alvast in de steigers. De receptionist van het hotel overhandigt haar de sleutel, ze bedankt hem met een vermoeide glimlach en verdwijnt naar kamer 602.

Vóór Pirotton met Wesphael een relatie begon, was ze vier jaar lang samen met Oswald D. C., een Luikse psycholoog gespecialiseerd in relatieproblemen. Haar veertienjarige zoon Victor is dan weer de vrucht van een affaire met een Griekse filosoof-schrijver. Véronique heeft het in haar vroegere relaties nooit makkelijk gehad en zit niet goed in haar vel. Dat beweert toch haar man Bernard Wesphael. Volgens hem worstelt ze met zware depressies die een gevolg zijn van seksueel misbruik in haar jeugd door een geestelijke en ondernam ze daardoor de voorbije maanden vier zelfmoordpogingen. De laatste poging dateert van amper een maand voor haar uitstap naar zee, Wesphael bracht haar toen zelf naar de spoed.

Bernard Wesphael arriveert laat in de namiddag in het hotel. Hij is Véronique achterna gereisd omdat hij zich naar eigen zeggen zorgen maakt over haar geestelijke welzijn. Twee jaar eerder had hij haar ontmoet tijdens het winkelen in de Carrefour aan de Rue du Laveu in Luik en wat hem betreft was het liefde op het eerste gezicht. Niet veel later, in augustus 2012, gaven ze elkaar het ja-woord in het romantische Toscane.

Wesphael zal later verklaren dat die 30^e oktober alles peis en vree was en dat ze ’s avonds zelfs de liefde bedreven. Dat huwelijksgeluk in Hotel Mondo wordt door Véroniques zus Nadine tegengesproken. In een interview dat zij in februari aan RTL gaf, zei ze dat Véronique op het moment ze naar Oostende vertrok, vast van plan was om van Wesphael te scheiden. ‘Véronique was allesbehalve depressief. Ze zat vol energie want ze had net besloten om een nieuw leven te beginnen.’

 

Opportunist vs. idealist

Bernard Wesphael zag in september 1958 het levenslicht in Borgworm. Zijn vader was mijnwerker en op zijn zestiende stond Bernard noodgedwongen in de fabriek. Hij volgde lessen in het avondonderwijs en haalde zo een diploma sociaal werk. In maart 1980 was hij een van de stichters van de groene partij Ecolo. Zijn medestichters zaten bijna allemaal nog op de universiteit, terwijl hij er als prille twintiger al een hele carrière als fabrieksarbeider had opzitten. In 1999 werd hij verkozen tot volksvertegenwoordiger in het Waals parlement. Vijf jaar later werd hij in datzelfde parlement aangesteld als fractieleider van Ecolo. Volgens een ex-collega bij Ecolo die niet met haar naam in Knack wil, was Bernard Wesphael heel ambitieus. ‘Hij droomde van het voorzitterschap.’ Samen met Europees ambtenaar Marie Corman nam hij begin 2012 ook deel aan de voorzittersverkiezingen. Het duo haalde amper 15 procent en moest het afleggen tegen Emily Hoyos en Olivier Deleuze. ‘Na de verkiezingen was Bernard gekwetst tot in het diepste van zijn ziel. Emily en Olivier zijn met hem gaan lunchen en hebben geprobeerd de plooien glad te strijken. Hij is teleurgesteld vertrokken om quasi meteen, in april 2012, met zijn nieuwe partij Mouvement de Gauche (MG) op de proppen te komen. Ook zijn sidekick Marie Corman verliet Ecolo en werd lid van het uitvoerend comité van MG. Wesphael speculeerde erop dat hij kon meesurfen op de golf van het succes van de Franse politicus Jean-Luc Mélenchon.’

Mélenchon was jarenlang in Frankrijk parlementair voor de Parti Socialiste (PS) en werd vlak na de millenniumwissel zelfs even minister in een regering geleid door Lionel Jospin. In december 2008 verliet hij de PS met slaande deuren om de nieuwe radicaal-linkse Parti de Gauche te vormen. Mélenchon zocht toenadering met de op sterven na dode Parti Communiste en trok samen met hen als Front de Gauche naar de presidentsverkiezingen van 2012. In de eerste ronde haalde hij moeiteloos twaalf procent van de stemmen. Wesphaels ex-collega: ‘De opportunist in Bernard Wesphael was er rotsvast van overtuigd dat ook veel Walen genoeg hadden van ‘hun’ PS en van Ecolo. Hij hoopte dat over zijn nieuwe populistisch-linkse partij ook het electorale manna zou neerdwarrelen.’

‘Onzin’, zegt Raf Verbeke, vroeger actief in het radicaal-linkse Centrum voor Andere Politiek en nu bezieler van Constituante.be of “het burgercollectief tegen soberheid”. ‘Wesphael is geen opportunist. Hij is een volbloed rood-groen politicus met veel aandacht voor democratische principes. Ik leerde hem kennen naar aanleiding van de volksvergadering die Constituante.be in maart 2012 in Brussel organiseerde. Daar kwamen 250 mensen op af en waren ook alle politieke partijen present. We wilden toen een referendum afdwingen over het Europese Soberheidsverdrag dat onlangs in werking getreden is en de begrotingen van de gemeenten onder controle van de Europese Commissie zet. Bernard nam zelf contact met me op en hielp mee teksten schrijven. Op dat moment was hij nog lid van Ecolo. Niet veel later is hij van start gegaan met MG. Hij heeft die beweging niet opgericht uit frustratie of rancune omdat hij de voorzittersverkiezing van Ecolo verloren had, want ik kan me niet voorstellen dat hij echt geloofde dat hij als winnaar uit de bus kon komen.’

 

‘Pauvre homme’

Donderdagochtend 31 oktober 2013.

Iets na tien uur zitten Bernard Wesphael en Véronique Pirotton samen aan een tafeltje in de ontbijtzaal van Hotel Mondo. Een monumentale ‘Visserschkop’ van fotograaf Stephan Vanfleteren kijkt nors van op de muur op hen neer. Volgens de verklaringen van Wesphael keren ze na het ontbijt terug naar hun kamer om opnieuw de liefde te bedrijven. Uit het telefoonverkeer blijkt dat Véronique diezelfde ochtend met haar vroegere vlam Oswald D.C belt. Iets wat ze tijdens haar korte verblijf aan zee meer dan dertig keer zal doen.

Het is een miezerige voormiddag en het echtpaar besluit om in afwachting van het eerste streepje zon wat te werken op hun kamer. Hij checkt zijn mails, zij schrijft verder aan haar eerste hoofdstuk. Iets voor half drie in de namiddag stuurt ze een sms naar Oswald: ‘Mon amour, je crois que je viens d’écrire le premier chapitre – Lief, ik denk dat ik het eerste hoofdstuk geschreven heb.’ Tien minuten later antwoordt Oswald: ‘Je suis fier de toi et heureux aussi que tu trouves un chemin dans l’écriture – Ik ben trots op je, en ook blij dat je een weg vindt in het schrijven.’

Om tien na drie schakelt de receptie Oswald D.C. door naar kamer 602. Bernard neemt op, geeft de hoorn aan Véronique, ziet haar schrikken en hoort haar zeggen: ‘Het is nu niet echt het moment.’ Ze haakt in, maar Oswald belt meteen terug. Bernard Wesphael neemt opnieuw op en zegt: ‘Ik ben de man van Véronique.’ Oswald antwoordt: ‘Excusez-moi, c’est une erreur.’

Meteen daarna verlaat het koppel het hotel om te gaan wandelen, een paar glazen te gaan drinken en iets te gaan eten. Om half vier stuurt Véronique een sms naar Oswald. ‘C’est fini Oswald.’ Iets na vier krijgt Oswald ook een sms van Bernard: ‘Kijk goed, nu, pauvre homme.’

Bernard Wesphael zal verklaren dat hij voor hij naar Oostende kwam, niet wist dat zijn vrouw een minnaar had. ‘Niet waar’, zegt Nadine Pirotton. ‘Bernard wist al veel langer dat Véronique een affaire had. Hij had mails en sms’en van zijn rivaal onderschept.’

Feit is dat Wesphael in oktober 2012 een liefdesbrief van Oswald D.C. aan Véronique gevonden had en haar daar toen ook mee confronteerde. Naar eigen zeggen had hij haar snel voor die scheve schaats vergeven en leefde hij in de overtuiging dat ze het definitief met haar amant had uitgemaakt. Het parket gaat ervan uit dat de sms ‘Kijk goed, nu, pauvre homme’ een voorbode is van wat zich later die avond in kamer 602 zal afspelen. Volgens Wesphael is die interpretatie totaal verkeerd en was zijn sms alleen bedoeld om Oswald D.C. te waarschuwen dat hij hem ’s maandags bij de politie zou gaan aangeven voor stalking. Om kwart voor zes die avond sprak Wesphael ook een boodschap in op de voicemail van D.C. waarin hij zijn nakende klacht aankondigde.

 

Eentalig Frans

Op 15 juni 2012 was Bernard Wesphael op uitnodiging van Raf Verbeke in Gent. ‘Hij had die stad nog nooit bezocht’, zegt Verbeke. ‘Bernard is eentalig Frans en een Waalse regionalist. Hij vindt dat de huidige Europese Unie de filosofie van de founding fathers verraden heeft. Europa is volgens hem een neoliberaal project geworden met een gebrek aan aandacht voor het ecologische, het sociale en het democratische. Zijn breuk met Ecolo heeft vooral daarmee te maken: hij verwijt zijn oude strijdmakkers dat ze in dat Europese verhaal als coalitiepartner in de Waalse en de Brusselse regeringen geen tegenwind geleverd hebben. Ik volgde hem in zijn discours over Europa, maar van in het begin verschilden we van mening over de solidariteit tussen de gemeenschappen in dit land. Je mag hem gerust een linkse confederalist noemen, want als het op het doppen van de eigen boontjes van de gemeenschappen aankomt, staat hij vrij dicht bij het gedachtengoed van een man als Bart De Wever.’

Volgens advocaat Tom Bauwens speelt Bernard Wesphaels eentaligheid hem tijdens de verhoren zwaar parten. ‘Mijn cliënt wordt verhoord met een tolk. We hebben al een paar keer gevraagd om hem zijn verklaringen in het Frans te laten afleggen, maar er word halsstarrig vastgehouden aan een zenuwslopende procedure: elke vraag wordt eerst in het Nederlands gesteld, die wordt vertaald in het Frans, Bernard antwoordt in het Frans en vervolgens wordt dat antwoord vertaald in het Nederlands. Een goed verhoor is daardoor quasi onmogelijk. Het subtiele van de taal verdwijnt en zinnen worden verkeerd geïnterpreteerd. “Vorige keer beweerde Wesphael iets anders”, zegt zo’n ondervrager dan. Nee, vorige keer beweerde hij exact hetzelfde, alleen is het toen verkeerd vertaald. In deze zaak worden andere betrokken dan weer wél in het Frans verhoord. Bernard Wesphael is verbaal zeer sterk en hanteert soms een moeilijke woordenschat. Dat is niet altijd even gemakkelijk voor een tolk die zo’n marathonverhoor van twaalf uur moet bijwonen.’

 

Kwade dronk

Donderdagavond, 31 oktober 2013.

Half acht. Véronique Pirotton bestelt haar tweede Amaretto in de bar van Hotel Mondo. Bernard Wesphael drinkt koffie met cognac. Een beveiligingscamera legt vast hoe zij verschillende keren haar hoofd op zijn schouder legt. Een paar keer verdwijnt ze naar het toilet waar ze haar minnaar belt. De camera’s registreren haar onvaste tred: ze wankelt en moet zich in evenwicht houden aan de klink van een deur.

‘Zowel Véronique als Bernard waren stevige drinkers’, zegt Wesphaels ex-collega van Ecolo. ‘Bij haar viel dat niet zo op, ook al kon ze veel meer verzetten dan hij. Bij Bernard merkte je vrij snel dat hij gedronken had. Zijn liefde voor een goed glas deelde hij trouwens met zijn grootste politieke rivaal ooit, wijlen Michel Daerden.’

In februari 2009 diende Wesphael klacht in bij het parket tegen PS’er Michel Daerden. De ex-collega: ‘Bernard beweerde dat hij door de Daerden-kliek bedreigd werd omdat hij in de pers de vuile was van het revisorenkantoor van Michel en diens zoon Frédéric had buiten gehangen.’

Half negen. De sfeer in de bar is veranderd. Een camera filmt een nerveuze Véronique die al strompelend terugkeert van het toilet. Ze gesticuleert hevig. Bernard staat op en gaat buiten een sigaretje roken. Hij komt terug, pakt haar spullen op en helpt haar overeind. Het laatste beeld toont hoe hij haar ondersteunt terwijl ze de lift instappen.

Even later horen andere hotelgasten geroep in kamer 602. Verschillende mensen zullen aan de politie verklaren dat Véronique Pirotton een aanleg voor een kwade dronk had. Volgens Bernard Wesphael werd ze ook nu agressief en leverden zijn pogingen om haar te kalmeren hem een paar schrammen op zijn hand op. Tijdens die schermutselingen zou zij in de badkamer gevallen zijn. Nadat ze gekalmeerd was, zou hij op bed in slaap gevallen zijn.

Vijf voor elf. De telefoon in de lobby van Hotel Mondo rinkelt. De receptionist hoort de paniek in de stem van Bernard Wesphael: ‘Mijn vrouw is dood.’

Diezelfde nacht wordt Bernard Wesphael gearresteerd op verdenking van moord op Véronique Pirotton. Hij staat onvast op zijn benen, beweert dat ze zelfmoord gepleegd heeft terwijl hij zijn roes lag uit te slapen en roept tegen de agenten die hem arresteren dat hij een parlementslid is.

 

Dodelijke cocktail

De lijkschouwing brengt aan het licht dat er 3,07 gram alcohol in het bloed van Véronique Pirotton zit. Er wordt een neusbreuk en een inwendige bloeding van de hals vastgesteld. Naast haar halfnaakt lijk in de badkamer lag een plastic zak met daarop sporen van haar mascara. Er worden in haar bloed sporen aangetroffen van verschillende medicijnen, waaronder Lormetazepam, een slaapmiddel waarmee ze volgens Wesphael eerder zelfmoord had trachten te plegen. Volgens het eerste toxicologisch rapport ligt de hoeveelheid Lormetazepam in haar bloed duizend keer onder een dodelijke dosis.

Eind maart 2014 maakt advocaat Tom Bauwens bekend dat er in dat toxicologisch rapport een schrijffout staat. ‘Er wordt gesproken over een bepaalde hoeveelheid per liter bloed. Dat moest milliliter zijn. De in het rapport vermelde waarden Lormetazepam moeten dus vermenigvuldigd worden met duizend.’

Op donderdag 10 april organiseren Wesphaels advocaten een ongewone persconferentie. Ze maken er de resultaten bekend van de tegenexpertise die ze door de professoren Jan Tytgat (KUL) en Jean-Pol Beauthier (UCL) hebben laten uitvoeren. De conclusie van toxicoloog Tytgat is duidelijk. ‘Er zijn wetenschappelijke elementen om te stellen dat het overlijden een gevolg is van een gecombineerde overdosis alcohol, benzodiazepines en citalopram.’ Wetsdokter Beauthier sluit ‘de hypothese van criminele wurging definitief uit’, al laat hij de mogelijkheid wel open van ‘criminele verstikking’. Volgens het parket verstikte Wesphael zijn vrouw met de plastic zak, maar sporen van zijn DNA zijn op de zak niet te vinden. De tegenexpertise besluit dat de meest waarschijnlijke doodsoorzaak van Véronique Pirotton een dodelijke cocktail van alcohol en medicijnen is.

‘We hielden die persconferentie om duidelijk te maken dat we stevig in onze schoenen staan’, zegt Tom Bauwens. ‘Gerenommeerde experts toonden aan dat mijnheer Wesphael misschien wel eens gelijk zou kunnen hebben. Toch besliste het gerecht hem niet vrij te laten.’

Spelen er dan andere motieven? ‘Ik heb in de loop der jaren geleerd me daar niet in het openbaar over uit te spreken.’

 

© Jan Stevens