Booker Henry

Met Wolf Hall won Hilary Mantel in 2009 de Booker Prize. De kans is groot dat ze op 16 oktober ook met opvolger Het boek Henry de meest begeerde onderscheiding in de Engelse literatuur in de wacht zal slepen.

Het vuistdikke Wolf Hall vormde de aftrap voor Hilary Mantels Tudortrilogie, waarin ze de schijnwerpers richt op de illustere Thomas Cromwell (ca. 1485-1540). In Wolf Hall schopte Cromwell het als zoon van een alcoholverslaafde smid tot de belangrijkste adviseur van de Engelse koning Henry VIII, en meteen ook tot één van de meest gehate mannen van zijn tijd. In het collectieve Engelse geheugen leeft Thomas Cromwell tot de dag van vandaag voort als het meedogenloze brein achter de executie van Thomas More, als de perfide huwelijksmakelaar van Henry VIII en als de vileine slechterik die geen seconde aarzelde om loyale medestanders een mes in de rug te steken. Cromwells barslechte reputatie was de voornaamste aanleiding voor Hilary Mantel om zich in zijn leven te verdiepen: misschien zou uit haar research blijken dat het monster nog een paar goede eigenschappen in petto had. Maar veel nieuwe elementen leverde haar zoektocht niet op: Cromwell bleek “even glad, welgedaan en tergend ongrijpbaar als een smakelijke pruim in een kerstpudding.” Dus stond niets romanschrijfster Mantel in de weg om het beeld van de vertrouweling van Henry VIII naar haar hand te zetten.

In Wolf Hall spijkerde Mantel het zwart/witbeeld van Cromwell alvast lichtjes bij en schilderde ze een man van vlees en bloed. Het eerste deel van de trilogie startte in 1500 met een rammeling door Cromwells vader in diens smidse in Putney en eindigde in juli 1535 in Londen, op de dag van Thomas More’s executie. In Het boek Henry neemt Mantel de draad ongeveer op waar ze hem in Wolf Hall liet vallen: in september 1535. In plaats van 35 jaar overspant ze nu een periode van één jaar, en eindigt ze in mei 1536 met de executie van koning Henry’s tweede vrouw Anne Boleyn en met Henry’s nakende huwelijk met zijn derde vrouw Jane Seymour. Henry wil Anne Boleyn zo snel mogelijk dumpen omdat ze hem geen mannelijke troonopvolger kan schenken. Thomas Cromwell zoekt en vindt oplossingen voor Henry’s probleem: na de ‘bekentenissen’ van hoftroubadour Mark Smeaton, een van Boleyns vermeende minnaars, wordt de koningin afgevoerd naar de Londense Tower.

Mantel gaat in Het boek Henry op hetzelfde elan verder als in Wolf Hall. Hoe dieper ze zich in het personage van Thomas Cromwell ingraaft, hoe hardvochtiger hij lijkt te worden. De man van vlees en bloed raakt steeds meer geïnteresseerd in het verspillen van het bloed van anderen. Niet dat hij een sadistische pervert is: als ‘meester-hofsecretaris’ werkt hij in de eerste plaats in dienst van zijn meester Henry, al blijft hij er zich van bewust dat ook hij onderworpen is aan de nukken van de wispelturige koning.

Hilary Mantel moet het bloed niet met liters tegelijk laten stromen om effect te sorteren. Zo beschrijft ze de ondervragingen van Mark Smeaton in de Tower spaarzaam en suggestief: in plaats van de werking van de pijnbank te demonstreren, laat ze Cromwell vertellen hoe de beul de folterijzers alvast in het vuur legt.

In afwachting van deel drie van de Tudortrilogie eindigt Het boek Henry met een voorlopige stand-van-zaken, in gedachten opgetekend door Thomas Cromwell, waarbij hij zich laat kennen als een immer praktische geest. Zo berekent hij dat de verkoop van wijlen Anne Boleyns geconfisqueerde bezittingen genoeg zal opleveren om haar openstaande schulden aan haar bontwerker, zijdespinsters, apotheker, zadelmaker, stoffenverver, hoefsmid en speldenmaker in te lossen. Hij spreekt ook de hoop uit dat het honorarium van drieëntwintig pond van de Franse beul van de koningin een eenmalige uitgave zal blijven. Last but not least rekent hij erop dat hij tegen de zomer voor al zijn hand-en-spandiensten door Henry beloond zal worden met de titel van baron.

© Jan Stevens

Hilary Mantel

Hilary Mantel (1952) schreef elf romans voor ze in 2009 met Wolf Hall de Booker Prize won en internationaal doorbrak. Na haar studies rechten werkte ze een tijdje in een bejaardentehuis en als verkoopster in een grootwarenhuis. Ze debuteerde in 1985 met de roman Everyday is mother’s day. Begin jaren tachtig leefde ze een tijd in Saoedi-Arabië. Daarover schreef ze in 1988 de autobiografische roman Eight months in Ghazzah Street.

Het boek Henry, Hilary Mantel, Signatuur (originele titel: Bring up the bodies), 384 blz. € 22,95