Liefde²
De verliefden van Javier Marías werd in Spanje de hemel in geprezen. Niet ten onrechte, want de roman met als verteller een uitgeefredacteur, is ook uitstekend. Alleen jammer dat een redacteur van vlees en bloed niet wat meer heeft mogen wieden.
De jonge vrijgezel María Dolz werkt als redacteur bij een uitgeverij. Elke ochtend zit ze tijdens haar ontbijt in een Madrileens café gefascineerd te kijken naar de succesvolle zakenman Miguel Desvern en zijn mooie vrouw Luisa. Onder de indruk van hun elegantie en van het geluk dat ze uitstralen, doopt María hen tot het ‘Perfecte Paar’. Als het koppel op een dag niet meer opdaagt, is María van slag. Een tijd later vertelt een collega haar dat Miguel op straat door een dolgedraaide zwerver neergestoken is. Na een paar maanden afwezigheid zit Luisa op een ochtend terug op haar plaats in het café. María spreekt haar aan en de weduwe nodigt haar bij haar thuis uit. Daar ontmoet María Miguels beste vriend Javier Díaz-Varela. Ze wordt verliefd op Javier en ze beginnen een relatie. Bij toeval ontdekt María dat Javier een niet al te fraaie rol speelde in de moord op zijn boezemvriend.
De verliefden wordt integraal verteld door de oudere gelouterde María Dolz. In elke zin die ze uitspreekt, klinkt de stem door van de meester himself, Javier Marías. Heel vaak levert dat prachtig verwoorde bespiegelingen over leven, liefde en dood op. Marías is een meester in het schrijven van paginalange intelligente zinnen, doorspekt met verwijzingen naar grote literaire voorlopers als Alexandre Dumas en Honoré de Balzac. Net als bij die andere breedvoerig schrijvende hedendaagse Spaanse auteur Arturo Pérez-Reverte klinkt Marías’ stijl 19e-eeuws, waardoor e-mails of rinkelende gsm’s in het verhaal soms anachronismen lijken. Van zoveel wijsheid uitgesmeerd over zoveel bladzijden moet een lezer vaak naar adem happen. Af en toe begint al die diepzinnigheid zelfs lichtjes te vervelen en lijken sommige diepe gedachten iets teveel op tegeltjeswijsheden, zoals de niet al te originele vaststelling dat na een sterfgeval “de verdrietige persoon vroeg of laat alleen achter blijft als zijn rouw nog niet geëindigd is.”
Nu is De verliefden een uitstekende roman; met een iets doorstander optredende uitgeefredacteur was het een literair meesterwerk geworden, al is het vermoedelijk geen sinecure om op te tornen tegen een schrijver van het kaliber van Marías. Net als die van de fictieve schrijver Garay Fontina in De verliefden, prijkt ook Marías’ naam al een aantal jaren bovenaan het lijstje van kanshebbers op de Nobelprijs Literatuur. In zijn roman laat hij Garay Fontina zeggen: “Ik heb al in het Zweeds uit mijn hoofd geleerd wat ik tegen Carl Gustaf zal zeggen tijdens de ceremonie. Ik zal hem eens flink de oren wassen, zoiets heftigs zal hij nog nooit hebben gehoord, en dan nog wel in zijn eigen taal die niemand leert.” Benieuwd wat Javier Marías bij de eerstvolgende uitreiking van de Nobelprijs te vertellen zal hebben.
Koning van Redonda
De Madrileen Javier Marías (1951) studeerde Engelse filologie en vertaalde werk van onder anderen John Updike, Thomas Hardy en William Shakespeare. Op zijn negentiende debuteerde hij als romanschrijver en twintig jaar later brak hij internationaal door met Corazón tan blanco (Een hart zo blank). In 1997 riep Marías zichzelf uit tot ‘koning’ van het onbewoonde Caraïbische eiland Redonda en startte zijn eigen uitgeverij Reino de Redonda. Op gezette tijden verheft de ‘koning van Redonda’ mensen die hij mateloos bewondert in de adelstand. Zo mag Pedro Almodóvar zich hertog van Trémula noemen en is Francis Ford Coppola hertog van Megalópolis.
De verliefden, Javier Marías, Meulenhoff (originele titel: Los enamoramientos), 368 blz. € 21,95.
© Jan Stevens